Glüten Nedir?

Gluten; arpa, çavdar, buğday ve yulaf gibi tahılların yapısında doğal olarak bulunan bir depo protein ailesinin adıdır. Her tahılda farklı çeşit gluten bulunur. Hepsinin ortak özelliği ise tahıllardan yapılan ekmek gibi tariflerde yumuşak, boşluklu ve çiğnenebilir bir doku ortaya çıkmasını sağlamalarıdır. İnsan beslenmesinde tahıllar çok çeşitli fonksiyonel faydalar sağlar.

Gluten, esneyebilen ve havayı içine hapsedebilen bir yapıya sahiptir. Bu sebeple tahıl bazlı hazırlanan tariflerde; malzemenin nem yapısını korur ve gerekli kabarmayı hamura vererek şekil alır. Bütün malzemeyi birbirine bağlama özelliği vardır. Glutenli gıdalara en bilinen örnekler ise ekmek ve makarna çeşitleri verilebilir.

Gluten, bazı sindirim sorunlarını kişiye yaşatabilir. Çölyak hastalığı bu duruma gösterilecek en ciddi örnekler arasındadır. Gluten protein grubuna hassasiyeti olan kişilerin glutensiz beslenme yani gluten diyet yapması beklenir.

Glutenin Zararları Nedir?

Gluten, tahıl ailesinin birçok üyesinde ve bu ürünlerle yapılan bütün tariflerde bulunur. Mutfaklarda bu kadar geniş yer kaplaması sonucunda ise her gün vücudumuza gluten giriyor diyebiliriz. Gluten yani tahıllı ürünlerin faydası olduğu kadar bazı hastalıkları ortaya çıkardığına dair yapılan çalışmalar da bulunuyor. Glutenli gıdalar tüketen bir kişinin vücudu bu proteini sindiremiyorsa diyabetten, triod çalışma bozukluğuna kadar birçok hastalığın zemininde bu besin öğesi tetikleyici olarak görülebilir.

Gluten Hangi Gıdalarda Bulunur?

Arpa, buğday kepeği, buğday tohumu, tam buğday, mir, çavdar, kuskus, irmik, durum ve bulgur içinde gluten olan tahıllara örnek sayılabilir. Marketten satın alınabilecek çok sayıda üründe gluten bulunur. Tam ya da işlenmiş gıdalarda gluten ibaresi aranabilir. Ürünler konusunda ise erişte, makarna, ekmek, galeta unu, hamur işleri, kurabiyeler, cipsler, bazı şarap türlerinde ve unlar gluten içerir.

Gluten, gıda üretimi süreçlerinde kalınlaştırıcı ya da dengeleyici bir malzeme olarak kullanılır. Bu sebeple bazı içeceklerde, atıştırmalık, çorba ya da soslarda da bu protein ailesi bulunabilir. Alerjisi olan kişiler hassasiyet seviyelerine göre bazı glutenli ürünleri tüketilebilir. Katı bir diyet uygulayan kişiler ise içinde gluten olup olmadığından emin olmadığı hiçbir gıdayı tüketmemeleri gerekir.

Gluten Testi Nedir?

Gluteni sindiremeyen kişiler bunun sonucunda glutenli ürünler tüketmeye devam ederse fiziksel bazı rahatsızlıklar başlayabilir. Örneğin; halsizlik, sindirim problemleri, bağ ağrısı, kilo alma, şeker değerlerinde dengesizlik, şişkinlik vb. şikayetler örnek verilebilir. Bu rahatsızlıkların sebepleri araştırılırken glutene olan alerjide test edilebilir.

Hastane ortamında test uygulandığında bazı kan testleri ve ince bağırsak biyopsileri yapılarak sonuç alınmaya çalışılır. Kişiye bu süre içinde glutensiz diyet denemesi yapılır. Bu diyetle birlikte kişinin şikayetleri azalıyorsa bu proteine hassasiyet var sonucuna varılabilir.

Gluten hassasiyetinden daha ağır tabloları olan Çölyak hastalığının tanısı da yine uygulanan bazı kan testleri ve bağırsak biyopsisiyle ortaya çıkabileceği gibi bu hastalığın tanısı için geliştirilen kitler de basit bir şekilde uygulanabilir.

Gluten Testi Nasıl Yaptırılır?

Gluten testi hastane ortamında çeşitli kan ve bağırsak testleri sonucuna bakılarak uygulanır. Bu hassasiyetin ölçülmesi için hazırlanan kitlerde ise yine kan ölçümü kullanılır. Parmaktan basit bir şekilde kan alınır ve kitteki ölçüm çubuğuna yerleştirilir. Daha sonra sonuç beklenir. Bu hızlı ve basit test yine hastane ortamında ya da evde yapılabilir. En sağlıklı sonucu ise glutensiz diyet sürecinin gözlenmesi sonucu ortaya çıkar.

Gluten İntoleransı Nedir?

Gluten intoleransı bir gıda alerjisi olarak tanımlanabilir. İçeriğinde gluten olan gıdaları tüketen kişilerde oluşan bazı şikayetlerin ortaya çıkması sonucu tanısı konulması için araştırılır. Kişilerde bu hassasiyet dönemsel ya da kalıcı olabilir. Kişiden kişiye hassasiyet derecesi değişebilir. Kimisi daha katı diyet uygulaması gerekirken, kimisi nadir gluten tüketerek sağlığını dengeleyebilir.

Gluten İntoleransının Yaygın Belirtileri Nelerdir?

Kişilerin yaşadığı bazı rahatsızlıkların temelinde glutene karşı oluşan tepki yatıyor olabilir. Kişiden kişiye belirtiler ve şiddetli değilse de genellikle; şişkinlik, hazımsızlık, cilt sorunları ve kronik yorgunluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtilerin başka sebepleri olabileceği gibi glutene oluşan alerjide zemininde yatıyor olabilir.

Gluten Hassasiyeti Nedir?

Gluten hassasiyeti kişilerin her zaman olmasa da glutenli gıdalar tükettiğinde kendini iyi hissetmeme halidir diye tanımlanabilir. Kişi glutensiz diyet uyguladığında şikayetleri ortadan kayboluyorsa bu protein grubuna karşı vücudunda intolerans oluşuyor denilebilir.

Gluten Alerjisi Nedir?

Gluten alerjisi bir besin alerjisi olarak tanımlanabilir. Gluten içeren tahıl ürünlerini tüketen kişide halsizlik, şişkinlik, vücut ağrısı, baş ağrısı ve çeşitli bağırsak dengesizlikleri oluşuyorsa, gluten proteinine alerjisi var mı, diye incelenebilir. Bu inceleme sonucunda kişiye alerji tanısı konuluyorsa diyet yaparak sağlığını dengeleyebilir.

Gluten Diyeti Nedir?

Gluten diyeti, alerjisi olduğu düşünülen kişiye uygulanabilir. Bu beslenme modeli sonucunda kişinin şikayetleri azalıyor hatta yok oluyorsa gluten içermeyen bir beslenme listesiyle hayatına dengeli bir şekilde devam edebilir. Bu diyette kişinin alerjisine seviyesine göre tüketeceği gıdalar belirlenir. Çorbasından salata sosuna kadar birçok üründe "gluten yoktur” ibaresi aranarak tüketilir. Günümüzde bu hassasiyet için geliştirilen birçok sağlıklı, doğal ürün bulunuyor. Bu ürünlerden bazıları için Naturiga’nın sitesine girerek; karnıyarık otu tozu, kakao tozu, buğday çimi tozu, maca kökü tozu, spirulina tozu, klorella tozu, bezelye proteini tozu ve kahverengi pirinç proteini tozu, kahvaltılık granolalar ya da mini atıştırmalıklar gibi gluten içermeyen ürünlere ulaşılabilir.

Neden Glutensiz Beslenmelisiniz?

Gluten içeren tahılların elbette faydaları da bulunuyor. Herhangi bir hassasiyetiniz yoksa birçok uzmana göre makul miktarlarda glutenli besin tüketebilirsiniz. Gluten tükettiğinizde çeşitli rahatsızlıklara maruz kalıyorsanız yaşam kalitenizi artırmak, yani kendinizi sürekli hasta gibi hissetmemek adına glutenden arındırılmış bir beslenme düzeni kendinize kurabilirsiniz. Çölyak hastalığınız var ise sonuçları hafif olmayacağı için katı gluten diyeti yapmanız beklenir.

Glutensiz Yemek Pişirmek için Nelere Dikkat Edilmelidir?